مطالب حقوقي

انحصار وراثت و تقسيم ارث مادر

براي تقسيم ارث مادري مي توان رأساً اقدام نمود و يا از يك وكيل دادگستري كمك گرفت. براي انجام انحصار وراثت و تقسيم ارث مادري احتياجي به حضور تمامي فرزندان نيست و وكيل مي‌تواند به نيابت از همه آنان، امور مربوط به انحصار وراثت را انجام دهد. مراحل انجام انحصار وراثت و بعد، تقسيم ارث مادري بين بازماندگان به صورت زير است:

1- أخذ گواهي فوت:

در مرحله اول، وراث متوفي و يا وكيل آنان بايستي به أخذ گواهي فوت از ثبت احوال اقدام كند. أخذ اين گواهي هم مي‌تواند به صورت حضوري و هم به صورت آنلاين انجام گيرد.

2- أخذ گواهي انحصار وراثت:

در اين مرحله، وكيل يا يكي از وراث متوفي با در دست داشتن مدارك هويتي وراث ديگر، گواهي فوت و همچنين دو شاهد جهت أخذ استشهاديه به شوراي حل اختلاف محل زندگي مراجعه مي ‌نمايند. همچنين در اين مرحله ورثه اقدام به ثبت دادخواست صدور گواهي انحصار وراثت مي‌ كنند و ضمن محاسبه ماليات بر ارث مادر متوفي خويش، برگه مالياتي دريافت مي‌نمايند.

در نهايت وراث مي بايست در جلسه‌اي كه دادگاه جهت صدور گواهي انحصار وراثت برگزار مي‌كند، حضور يابند تا گواهي مزبور صادر شود.

تقسيم ارث از مادر

بعد از طي مراحل انحصار وراثت، ورثه مي‌توانند اموال باقي‌مانده متوفي را بين خود تقسيم كنند. نكته قابل توجه در رابطه با تقسيم ارث مادر اين مي باشد كه انحصار وراثت مادر و تقسيم ارث باقيمانده از وي هيچ تفاوتي با تقسيم ارث ساير ندارد. اين تصور كه بعد از فوت مادر، تقسيم ارث وي بين فرزندان دختر و پسر به طور مساوي انجام مي گيرد، كاملاً اشتباه است. به بيان ديگر، چه متوفي مادر باشد و چه پدر، پسر دو برابر دختر ارث مي‌برد. پس اگر مادري فوت كند و فرزند دختر و پسر داشته باشد، مقدار سهم‌الارث فرزندان دختر و پسر يكسان نخواهد بود.

شرايط تقسيم ارث مادر

مطابق شرايطي كه مقررات قانون مدني براي تقسيم ارث بيان مي كند، در صورتي كه مادري فوت كند و ورثه او يك يا چند فرزند باشد، مراحل تقسيم ارث به صورت زير است:

1- در صورتي كه متوفي فقط يك پسر يا يك دختر داشته باشد: همه اموال به وي مي‌رسد.

2- اگر متوفي، چند فرزند پسر داشته باشد: اموال به طور مساوي ميان آنان تقسيم مي شود.

3- چنانچه متوفي چند فرزند دختر داشته باشد: اموال به طور مساوي بين آنان تقسيم خواهد شد.

4- در صورتي كه متوفي چند فرزند پسر و دختر داشته باشد، پسران دو برابر دختران سهم خواهند برد.

ميزان سهم‌الارث فرزند دختر از مادر

1- چنانچه مادري فقط يك فرزند دختر داشته باشد، تمام ارث به وي مي‌رسد.

2- اگر يك فرزند دختر و يك فرزند پسر داشته باشد، پسر دو برابر دختر ارث خواهد برد.

3- اگر متوفي يك فرزند داشته و مادرش نيز در قيد حيات باشد: مادر متوفي، يك ششم اموال و دخترش يك دوم را مي برد و مابقي مجدداً به همين منوال ميان مادر و دختر تقسيم خواهد گرديد.

4- در صورتي كه مادري فوت كند و چند فرزند دختر داشته باشد: تقسيم ارث به طور مساوي انجام مي شود.

5- اگر وراث شامل پدر، مادر و دختر باشند: يك ششم پدر، يك ششم مادر و يك دوم به فرزند دختر خواهد رسيد و مابقي به همين منوال بين والدين متوفي و دختر وي تقسيم خواهد شد.

6- اگر وراث متوفي، پدر، مادر و يك فرزند دختر و يك فرزند پسر باشد: يك ششم پدر، يك ششم مادر و باقي مانده اموال به نسبت دو به يك ميان فرزند پسر و دختر تقسيم خواهد شد.

ميزان سهم‌الارث فرزند پسر از مادر

1- در صورتي كه متوفي، تنها يك فرزند پسر داشته باشد، همه اموال او به پسرش مي‌رسد.

2- چنانچه وراث شامل پدر، مادر و فرزند پسر باشند: يك سوم اموال ميان والدين تقسيم خواهد شد و دو سوم ديگر به فرزند پسر مي رسد.

3- چنانچه متوفي يك همسر و فرزند پسر داشته باشد: يك چهارم اموال به شوهرش و مابقي اموال به فرزند پسرش مي‌رسد.

چنانچه زني فوت كند و هيچ فرزندي نداشته باشد تقسيم ارث وي به چه صورت خواهد بود؟

اگر يك زن فوت كند و فرزندي نداشته باشد، تقسيم اموال وي به صورت زير انجام مي گيرد:

1- چنانچه همسر داشته باشد: نصف اموال زن به وي خواهد رسيد و مابقي اموال هم بين وراث تقسيم مي‌ گردد.

2- بقيه اموال وي نيز با توجه به اينكه چه وراث ديگري دارد و اين وراث متعلق به چه طبقه ‌اي هستند بين آنها تقسيم مي شود.

موانع ارث

به طور كلي، اشخاص به واسطه خويشاوندي نسبي و در مورد همسر، خويشاوندي سببي، از فرد متوفي ارث مي‌برند. اما برخي اوقات موانعي نيز وجود دارد كه موجب مي شود وارث از مورث خود ارث نبرد. بعضي از اين حالات عبارتند از:

1- كافر بودن: چنانچه يكي از ورثه كافر باشد، از مورث مسلمان خود، ارث نخواهد برد.

2- قتل: اگر شخصي مورث خود را عامدانه به قتل برساند، از او ارث نخواهد ‌برد.

3- لعان: اگر پدر شخصي او را به عنوان فرزند خود نمي پذيرد و نفي ولد مي‌ كند، آن شخص از او ارث نمي برد. البته اين پدر نيز از فرزند خود ارث نخواهد برد.

4- نامشروع بودن فرزند: اگر فرزند حاصل رابطه نامشروع پدر و مادر باشد، از آنها ارث نخواهد برد.