مطالب حقوقي

مرگ، اتفاقي است كه براي همه افراد، رخ مي دهد. به سبب آنكه مرگ، رخدادي است كه آثار و تبعات حقوقي دارد، قوانين مختلفي در رابطه با آن تصويب شده است. پس از مرگ، دست افراد از اموالشان ، كوتاه مي شود و به وراث قانوني آن ها خواهد رسيد.

قانون مدني بر طبق شرع مقدس، سهم الارث كليه وراث متوفي را مشخص نموده و اشخاصي كه بر اساس قانون، از شخص متوفي ارث مي برند، مشخص هستند. مطابق شرع، اين اشخاص به وراث سببي و نسبي تقسيم بندي مي شوند. در وراث نسبي ارث بردن از متوفي، تابع درجات و طبقات خواهد بود.

به همين جهت در اين مقاله مي خواهيم طبقات و درجات ارث در قانون مدني را بررسي كنيم و افراد طبقه اول، دوم و سوم وراث نسبي را بر مبناي نمودار وراث طبقه اول تا آخر، توضيح دهيم.

بر اساس قانون مدني، ارث با فوت فرد، چه اين موت، فرضي باشد چه حقيقي، تحقق مي يابد. بعد از فوت، اموال بجا مانده از شخص، اعم از اموال منقول و غير منقول و نيز كليه ديون و بدهي هاي وي به وراث او تعلق خواهد گرفت و آن ها در قبول يا عدم پذيرش ارث بجا مانده از متوفي، مخير هستند.

قانون مدني اقدام به طبقه بندي و درجه بندي وراث نسبي كرده است و ارث بردن وراث نسبي تابع اين طبقه بندي است. به اين صورت كه  بر طبق نمودار وراث طبقه اول تا آخر، وراث نسبي، سه طبقه دارند و هر طبقه، درجات گوناگوني دارد. وجود هر كدام از افراد طبقات اول، مانع ارث بردن افراد طبقات ديگر و وجود هر يك از افراد درجه اول، مانع ارث بردن افراد درجات ديگر مي شود. وراث سببي و نسبي عبارتند از:

وراث سببي: افرادي نظير همسر بوده كه به واسطه عقد ازدواج، با هم رابطه يا قرابت پيدا كرده اند.

وراث نسبي: افرادي كه به واسطه رابطه خوني با متوفي قرابت پيدا كرده اند. مثل فرزندان، والدين، عمو و عمه و ديگرافراد كه بر اساس قانون مدني، داراي سه طبقه هستند.

طبقه اول وراث نسبي

پدر، مادر، فرزند: اين اشخاص در درجه اول طبقه اول، از طبقات ارث هستند و وجود آن ها، مانع ارث بردن افراد ساير درجات طبقه اول از طبقات ارث، است. شايان ذكر مي باشد كه در رابطه با فرزندان، فرقي بين ازدواج موقت و دائم وجود ندارد و ارث بردن فرزند در ازدواج موقت، دقيقا نظير ارث بردن فرزند در ازدواج دائم است.

اولاد اولاد: اين افراد در درجه دوم طبقه اول از طبقات ارث هستند و در صورت فوت پدر و مادرشان، جانشين آن ها در ارث بري خواهند بود.

طبقه دوم وراث نسبي

اجداد يعني پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها و برادر و خواهر: پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها و خواهر و برادر متوفي، افراد طبقه دوم از طبقات و درجات ارث هستند و ارث بري آنان در صورتي است كه افراد طبقه اول درجات و طبقات ارث، زنده نباشند.

پدر و مادر اجداد و فرزندان خواهران و برادران: خواهرزاده ها و برادرزاده ها و نيز پدر و مادرهاي پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها، جانشين پدران و مادران و فرزندان خود، در ارث بري مي شوند.

طبقه سوم وراث نسبي

• عمو، عمه، خاله و دايي؛
• فرزندان عموها، عمه ها، خاله ها و دايي ها.

در تقسيم اموال و دارايي متوفي، نخست ارث همسر داده مي شود. به سبب آن كه از وراث سببي مي باشد و خويشاوندي او، از راه ازدواج ايجاد شده است؛ و بعد نوبت به بقيه وراث مي رسد كه طبقات آن، در بالا بيان گرديد. 

لازم به ذكر است كه با وجود طبقه اول، طبقه دوم ارث نمي‌برد. به عنوان نمونه چنانچه در طبقه اول، فرزند وجود داشته باشد، هيچگاه ارث به برادر يا خواهر نخواهد رسيد. و نيز چنانچه فردي مادر داشته باشد و همسر و فرزندي نداشته باشد، با دادن سهم ارث مادر، ارثي به خواهر و برادر نخواهد رسيد.